Opdracht 3: Lectuurfiche 1

De kleine Odessa – Het levende boek

Olmen, P. v. (2015). De kleine Odessa - Het Levende Boek. Tielt: Uitgeverij Lannoo.

Odessa is een zeer bijzonder, twaalfjarig meisje. Ze mag van haar moeder nooit - zoals alle andere meisjes – het huis verlaten en zwerft daardoor vaak rond in het reusachtige huis waar ze in woont. Omdat ze ook niet naar school mag heeft ze geen vrienden of vriendinnen, evenmin als een vader, die ze nooit gekend heeft en waar haar moeder ook nooit iets over wilt vertellen. Op een spannende avond gebeuren er veel onverklaarbare dingen waarna er zelfs iets vreselijks gebeurd. Om het dierbare slachtoffer van die vreselijke gebeurtenis te redden, gaat ze naar de stad Scribopolis. In die stad, waar ze hiervoor niet van het bestaan wist, ontdekt ze vele geheimen en volgen er een aantal spannende gebeurtenissen elkaar in hoog tempo op. De gevolgen van deze gebeurtenissen zijn zeer bepalend voor het al dan niet slagen in haar opdracht om haar dierbare te redden.

Het verhaal speelt zich af in Scribopolis, een prachtige stad waar iedereen van boeken houdt en bijna elke inwoner een beroemde schrijver is. Boeken zijn er kostbaarheden van onschatbare waarde, zelfs de eigenlijke wereld komt er uit boeken.
Een “wanneer” is er in het verhaal niet meteen te vinden. Er wordt gesproken over dronken zeemannen en van auto’s of dergelijken in de stad is er geen sprake. Dit zou er op kunnen wijzen dat het verhaal zich lang geleden afspeelde, nog voor het begin van de vorige eeuw. Andere zaken, zoals wieltjes onder haar schoenen, wijzen dan weer meer in de richting van deze tijd. Al bij al maakt dit eigenlijk niet zoveel uit. Het is dan ook een fantasieverhaal in een ander universum, waar tijd en ruimte niet zijn wat ze in onze non-fictie wereld betekenen.

Het hoofdthema van dit verhaal is niet meteen aan te halen met een van de zesendertig dramatische situaties, al zijn er wel een paar die – in kleine maten – tot uiting komen.
Zo heb je:

- Situatie 9: Een gewaagde onderneming: Odessa probeert zichzelf doorheen het verhaal klaar te stomen om deel te nemen aan een gewaagde onderneming, waarbij ze telkens op een nieuw gevaar stuit.
- Situatie 10: Ontvoering: Een van de belangrijkste gebeurtenissen is de ontvoering van een dierbare, aan het begin van het verhaal. Als deze gebeurtenis niet had plaatsgevonden, was Odessa nooit naar Scribopolis gegaan.
- Situatie 33: Onterechte beschuldiging: Ook wordt diezelfde dierbare onterecht beschuldigd van een grote zonde. Odessa wilt er dan ook alles aan doen om dit misverstand de wereld uit te helpen.
- Situatie 35: Hereniging met een verlorene: Misschien is het “meest dramatische” aspect van dit verhaal wel de hereniging tussen Odessa en een verlorene, wat totaal anders uitdraait dan ze had verwacht.

Het verhaal heeft dus niet echt één duidelijk hoofdthema. Eerder zijn er meerdere thema’s en zaken die in het verhaal uitgewerkt worden. Dit heeft ook een zeer positief effect op het totale gegeven van het verhaal.

Eigen appreciatie

In februari van het vorige jaar (2015) is mijn jongere zusje twaalf jaar geworden. Ze had als cadeau een boekenbon gekregen. Toen ze terugkwam van de boekenwinkel had ze dit boek mee. Om eerlijk te zijn waren we allen een beetje verrast dat ze met een jeugdroman van bijna 500 bladzijden naar huis kwam, terwijl ze daarvoor voornamelijk “luchtigere” zaken, die niet meteen als “volwaardige jeugdroman” bestempeld kunnen worden, las. Ze nam het boek ook mee op vakantie en er is vanaf het moment waarop ze het boek in handen had, zo goed als geen enkele dag voorbij gegaan waarbij ze er niet in verdoken zat. Dit deed mij, als grote broer én boekenliefhebber, natuurlijk zeer veel deugd. Vandaar dat ik, aangezien ik vanwege mijn opleiding verscheidene jeugdboeken moet lezen, “De kleine Odessa” graag een kans gaf.

Nu ik de reden van deze keuze wat meer toegelicht heb, kan ik vertellen over mijn eigen appreciatie van dit verhaal.Om te beginnen wil ik zeker kwijt dat deze roman me aangenaam verrast heeft. Ik heb me in de loop der jaren steeds meer aan boeken gewaagd die zich meer en meer afscheuren van de jeugdboeken. Een voorbeeld hiervan is “De Republiek” van Joost de Vries. Hierdoor heb ik jeugdboeken voor een vrij jong doelpubliek al lang achter me gelaten omdat ze te voorspelbaar zijn en op den duur gaan vervelen. Dit is natuurlijk volstrekt logisch en hoort bij de evolutie van het lezersniveau. (Dit neemt echter niet weg dat ik op onbepaalde tijdstippen volop kan genieten van een – vaak nostalgisch – jeugdboek.)
Bij De kleine Odessa – Het levende boek, ervaarde ik die verveling opvallend genoeg niet. Het verhaal zit goed in elkaar en ook het gebruik van non-fictieve personages, zoals Shakespeare, Dostojevski, de zusjes Brontë …  in een fictieve wereld is erg verfrissend. Daarnaast zijn er ook interessante plotwendingen. Ik kon de meesten al van mijlenver zien aankomen, maar ik kan me makkelijk voorstellen dat ze bij het eigenlijke doelpubliek niet zo vanzelfsprekend zijn en goed in de smaak vallen.

Al bij al vind ik het een amusant en goed verteld verhaal. Ik weet nu al zeker dat ik het tijdens mijn carrière als leerkracht Nederlands zal aanraden bij mijn leerlingen. Ik zou zelfs durven zeggen dat ik, wanneer ik ooit nood heb aan een nieuw boek, het vervolg graag een kans zou willen geven.

Vragen volgens de methode Chambers

AUTEUR: Kende je de auteur van naam? Had je bepaalde verwachtingen over hem/haar?

Voor mijn zusje met dit boek naar huis kwam, had ik eerlijk gezegd nog nooit gehoord over Peter Van Olmen of een van zijn werken. Ik had daardoor natuurlijk ook geen verwachtingen van hem. Toen ik mijn zusje echter vol lof over zijn jeugdroman hoorde spreken, kreeg ik wel het idee dat hij een goede schrijfstijl had. Dit kan ik, na het lezen van zijn boek, ook bevestigen.

COVER: Vind je dat de cover bij het boek past?

Het lettertype van de tekst op de cover van het exemplaar dat ik heb (2015), geeft wel meteen mee dat dit om een fantasieverhaal gaat. Ook de stad die in een kleine cirkel midden op de cover afgebeeld is, is duidelijk de stad Scribopolis. De omslag vind ik hierdoor goed passend bij het verhaal zelf, al is de link met de titel ver te zoeken.

VERHAALBEGIN: Wat voor begin heeft het verhaal?

Er is duidelijk sprake van in medias res. Het verhaal begint midden in een actie, wat voor een bepaalde spanning zorgt die de lezer er toe aanzet verder te lezen.

Narratologisch aspect: RUIMTE

De ruimte in dit verhaal is in de eerste plaats sfeer scheppend. De verschillende plaatsen zorgen telkens voor een sfeer die goed past bij de situatie. Een voorbeeld hiervan is het grote, duistere kasteel van Mabarak, dat voor een grote spanning zorgt.
Maar je kan de meeste zaken ook doortrekken naar een veel diepere betekenis. Zo krijg je een symbolische ruimte. De stad Scriboplis kan immers ook een symboliek zijn voor Odessa en haar liefde voor boeken. Ook het grote huis waar ze enkel met haar moeder in woont kan een diepere betekenis hebben. Vaak zwerft ze in haar eentje door de lege gangen en ook zijn er mysteries in het huis die nog ontdekt moeten worden. De verlaten ruimtes en de grootte van het huis kunnen duiden op haar eenzaamheid die ze ervaart, zonder vader, vrienden of vriendinnen. De mysteries en geheimen van het huis kunnen dan weer wijzen op alle onbeantwoorde vragen in haar leven. Haar moeder doet geheimzinnig en ook weet ze niets over haar vader of bepaalde andere zaken in haar leven.
Ik denk dat het huis waarin ze woont, een symbolische reflectie zou kunnen zijn van haar eigenlijke zelf.